بعد از بیان موانع حضور قلب در نماز در این بخش به بیان راهکارهای شناختی و روانی حضور قلب در نماز می پردازیم .
راهکارهای شناختی حضور قلب در نماز:
1- معرفت و شناخت حضرت حق ؛ کسی که انسان با او صحبت می کند هر قدر مهمتر و با عظمت تر باشد گوینده نیز بیشتر و بهتر در سخن گفتن توجه داشته ، آداب ظاهری و باطنی را رعایت می کند .
2- شناخت اهمیت و اسرار نماز ؛ انسان هر اندازه اهمیت و آثار کاری را بیشتر بداند بیشتر به آن اهمیت می دهد اگر کاری در نظر انسان کم اهمیت و تکراری جلوه کرد خیلی سریع و ساده از آن می گذرد نماز هم از این قاعده مستثنی نیست اگر جایگاه و اهمیت نماز را بدانیم دیگر به عنوان یک تکلیف سخت و خسته کننده و تکراری به ان نگاه نمی کنیم
3- تفکر قبل از نماز ؛ یکی از اموری که کمک شایانی به تحصیل حضور قلب می کند تفکر قبل از ورود به نماز است تفکر باعث آرام شدن دل و بر طرف شدن حجابهای ظلمانی حاکم بر وجود انسان می شود شایسته است نماز گزار کمی قبل از اذان با آرامش بر سجاده نشیند آرامش و بی تحرکی بدن به آرام شدن دل کمک می کند .
راهکارهای روانی :
1- عزم برای حضور قلب ؛ عارف فرزانه حضرت آیت ااه میرزا جواد آقا ملکی تبریزی (ره) در این زمینه می فرماید : سبب پیدایش حضور قلب ، همت آدمی است ؛ زیرا قلب تابع همت و اراده است اگر همت تو نماز باشد قلبت هم در نماز حاضر خواهد بود ولی اگر همتت در پی چیز دیگری باشد قلبت هم از نماز غافل و نزد همان چیز خواهد بود . خداوند برای هیچ کس دو قلب قرار نداده است برای احضار قلب در نماز راهی جز اینکه همتت را متوجه نماز نسازی نیست زیرا همواره همت انسان متوجه امری می شود که خیری از ان گمان داشته باشد و ان را مایه سعادت خود بداند لذا حضور قلب در نماز تابع ایمان انسان به حقیقت نماز و برتری ان نسبت به همه اعمال و عبادت است .
2- آخرین نماز
یکی ازسفارشهای اهل بیت (علیهم السلام ) این است که هرگاه خواستی نماز بخوانی مانند کسی نماز بخوان که می خواهد با نماز وداع کند و می ترسد که دیگر فرصت نماز پیدا نکند و آخرین نماز خود را می خواند چرا که معلوم نیست آیا عمر ما تا نماز بعدی باقی است یا نه . از نظر روانی نماز خواندن در این حالت تاثیر زیادی در حضور قلب دارد .