ادامه مباحث گذشته
2-توجه به سلامت جسمی و روحی مادر

فرزندان ما -به ویژه دختران- بیشتر اوقات خود را در كنار مادر سپری می كنند و از تعلیمات او چیزها می آموزند. بر این اساس، آنان كه دغدغه تربیت فرزند دارند نخست باید به تربیت همسر بپردازند. دختران و زنان نیز تأثیر پذیرتر از پسران و مردان اند. بنابراین در آستانه زندگی، مرد باید مهم ترین همت خود را آموزش و تربیت همسرش قرار دهد. زمانی كه مادر خانواده درست آموزش ببیند و تربیت شود، تربیت فرزندان او با سهولت انجام می پذیرد. چنان كه اگر مادر نكوهیده خوی باشد، تربیت فرزند خیلی دشوار است. زیرا او اولین آموزگار كودك شماست.
رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم در این باره فرموده است: “ایاكم و تزویج الحمقاء، فان صحبتها بلاء و ولدها ضیاع"؛ از ازدواج با زنان كودن بپرهیزید كه همنشینی آنها [نوعی] بلا و فرزندشان تباه است.
پس از انتخاب همسر شایسته و توجه به آموزش و تربیت او، مهم ترین وظیفه، ایجاد محیط روانی سالم در خانه است. این نخستین ابزار هر طرح تربیتی موفق است. هر كه دلسوز فرزند خود است پیش از هر كار باید بكوشد تا حد امكان فضای خانه آكنده از آرامش و مهرورزی شود. تا زمانی كه كودك شما خود را در چنین فضایی نبیند زمینه ای برای شكوفایی استعدادهای خود نمی یابد و بیشتر توان او صرف مبارزه با ترس و اضطراب ها و مقابله با عوامل رنج آور زندگی می گردد. هر چه محیط آنان صمیمی تر و درس آموزتر و روان ایشان مطمئن تر و بی هراس تر باشد، آموزش و تربیت آن ها هموارتر و آموختن هایشان از محیط بیشتر و پایدارتر است.
حضرت محمد صلی الله علیه و آله و سلم در این باره فرموده است: “حق الولد علی والده… ان یسفره امه…"؛ حق فرزند بر پدر این است كه [پدر] مادر را احترام كند.
زمانی كه فرزند،، مادر را در نگاه پدر محترم ببیند، احساس امنیت و آرامش می كنند.
مادری كه در خانه از احترام پدر محروم باشد، نخواهد توانست نقش مادری خود را به درستی ایفا نماید.
3 -پیشگیری بهتر از درمان
اصل نامبرده در روان شناسی تربیتی جایگاهی ویژه دارد و كوشش می شود تا پیش از پدید آمدن ناهنجاری های رفتاری، عوامل پدیدآورنده آن شناسایی و پیشگیری شود.
از طرفی امروزه والدین از بسیاری از رفتارهای فرزندان خود ناخشنودند و امید دارند كه كسی از راه برسد و فرزندشان را به حقوق والدین آشنا كند، حال آن كه گاه كوتاهی خود والدین سبب بروز چنین مشكلی است. زیرا در تربیت و پرورش آنان سهل انگاری نموده اند. رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم در همین باره فرموده است: “رحم الله من اعان ولده علی بره"؛ خدای رحمت كند كسی كه فرزند خود را به نیك رفتاری كمك كند.
از آن حضرت پرسیدند، چگونه؟ فرمود:
1-آنچه كودك در توان داشته و انجام داده، از او بپذیرند.
2-آنچه انجام آن در توانش نیست، از او نخواهند.
3 -او را به گناه و طغیان وادار نسازند.

4 -به او دروغ نگویند و در برابر او رفتار نابخردانه انجام ندهند.
به واقع هر یك از ما دوست داریم فرزندانمان نسبت به ما چگونه رفتار كنند؟ با خود بیندیشیم كه اگر ما خویشتن را برای نیل بدین منظور كمك نكنیم، دیگران چگونه و تا چه میزان خواهند توانست ما را در این هدف مدد رسانند! پس همان بهتر كه فهرست همه انتظاراتمان را نسبت به فرزندانمان یادداشت كنیم و آن گاه بیندیشیم كه برای موفقیت فرزند در این برنامه، خود ما چه وظایفی بر عهده داریم.
چندی پیش، دوستی از فرزندانش سخت گله مند بود كه آنها بیشتر اوقات روزانه شان را به تماشای تلویزیون می گذرانند. به وی گفتم: كمی به جای گله از آنها خود را نكوهش كن. چون غیبت طولانی شما و همسرت از محیط خانه، سبب دلتنگی آنها را فراهم می آورد. آنها برای رفع این دلتنگی به تماشای تلویزیون پناه می آورند و زمانی كه بدین روش عادت كردند، دیگر در وقت حضور شما نیز نمی توانند از عادات خود دور شوند.
5- درمان روحی با اعطای شخصیت
احساس ضعف شخصیت، نه فقط بزرگسالان را رنج می دهد و به ناهنجاری رفتاری وا می دارد، كودكان را نیز دچار مشكل می كند. بعضی می پندارند چون كودك پیكری كوچك تر از بزرگسالان دارد، شخصیت خود را هم كوچك می پندارد؛ حال آنكه چنین نیست و چه بسا بی توجهی به شخصیت كودكان زیانبارتر از بی توجهی به شخصیت بزرگسالان باشد. زیرا احساس ضعف شخصیت در كودكی سبب بروز رفتارهای ناصواب و ویرانگر در بزرگسالی است. به همین سبب است كه امام هادی علیه السلام فرموده است: از شر آن كه خود را حقیر و بی مقدار بپندارد، در امان مباش.
از رفتارهای متداول حضرت رسول اكرم صلی الله علیه و آله و سلم در مقابل فرزندش فاطمه سلام الله علیها و نیز نوه های عزیزش امام حسن و امام حسین علیه السلام، احترام وصف نشدنی و برخاستن در مقابل آنان است. شیعه و سنی نقل نموده اند كه آن جناب پیوسته با حضور دختر خردسالش، تمام قامت در برابر می ایستاد و احترامش می كرد.
گاه به احترام و نیز مراعات خردسالی نوادگانش، سجده نماز را طولانی می ساخت یا برای برآوردن حاجت آنان، نماز را با سرعت به پایان می برد. هر روز صبح بر سر فرزندان و نوادگانش دست نوازش می كشید و مهربانی و عطوفت نسبت به كودكان، خوی همیشگی آن حضرت بود.
با این همه، در بزرگداشت شخصیت كودكان باید همواره توجه داشت كه این امر برای ارضای حس شخصیت طلبی آنان است. بدین سبب باید در انجام آن به شیوه ای گام برداشت كه زمینه غرور و ناز پروری كودكان فراهم نشود و این امر زمانی است كه ما همه شیوه های تربیتی را هم گام عمل كنیم؛ چنان كه رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم عمل می كرد.
منتظر بخش های بعدی باشید…

روانشناسی و تربیت كودكان از نگاه پیامبر اسلام (ص)
مدت یك قرن است كه غرب تحقیقات دامنه دار و عمیقی پیرامون روان شناسی تربیت كودك به انجام رسانده است كه به واقع، نتایج چشمگیری از آن پژوهش ها به دست آمده است؛ هر چند به بسیاری از پژوهش های آنان نمی توان به دیده اطمینان كامل نگریست. تا این زمان همچنان پیروان ژان پیاژه (زیست شناس، فیلسوف و روان شناس سوئیسی، متوفای 1980م)، اسكینر، باندورا، كلارك هال، اریكسون و هاینزوانر، با یكدیگر نسبت به عقاید استادان خود اختلاف عقیده دارند. جمعی كودك را بزرگسالی كوچك (به تعبیر آنان: مینیاتور بزرگسال) و بعضی او را كاملاً متمایز با بزرگسال تعریف می كنند. عده ای او را متمایل به بدی، و برخی او را پاك سرشت می دانند.
درباره تربیت، تغذیه، رشد، عادت ها و رفتارهای كودك نیز نظریات متفاوت و متناقض بسیاری میان پژوهشگران وجود دارد كه به واقع آدمی گاه در انتخاب نظریه درست میان آنان سرگردان می شود.
انبوه نتایج علمی كه امروزیان بدان دست یافته اند در سایه آزمایش های سالیان متمادی، استفاده از فن آوری و استمداد از تجربیات گذشتگان است؛ با این حال پیوسته طرح ها و نظریات جدیدی به دست می آید كه گاه به طور كامل، ناقض نظریات گذشته است. اما در صدها سال پیش كه هیچ یك از این زمینه ها و امكانات پژوهشی وجود نداشته است، از سوی حضرت محمد امین صلی الله علیه و آله و سلم نسبت به كودكان، گفتارها و رفتارهایی مشاهده شده است كه امروزیان در ژرفای آن درمانده اند و فهم عمیقی از آن به دست نیاورده اند. معجزه حضرت محمد امین صلی الله علیه و آله و سلم تنها آیات قرآن نبود. گفتار و رفتارش، همه معجزه بود. چه آن كه معجزه پدیده ای است كه بشر از ارائه نمونه آن ناتوان باشد.
در عقاید امروزیان متمدن و متفكر چنین آمده است كه: اگر كودكان، وحشی و پرخاشگرند باید آنان را رام و مطیع گردانید. زیرا آنان ماهیت حیوانی دارند و غرایز نقش اساسی در انگیزش رفتارشان دارد.
این در حالی است كه ما بارها این جمله را از سخنان رسول اكرم صلی الله علیه و آله و سلم شنیده یا خوانده ایم كه: پنج چیز است كه تا آستان مرگ آنها را ترك نمی كنم؛ یكی از آنها سلام كردن به كودكان است.
به راستی، ژرفای مفهوم این جمله را كدام متفكر روان شناس درك می كند؟ در افكار خردسالان چه می گذرد كه حضرت امام صادق علیه السلام در پی نقل آنچه از رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرا گرفته، می فرماید: “احبوا الصبیان و ارحموهم و اذا وعدتمو هم ففو لهم فانهم لایرون الا انكم ترزقونهم"؛ به كودكان محبت بورزید و مورد شفقتشان قرار دهید و هر گاه به آنان وعده ای دادید، وفا كنید. زیرا آنها شما را روزی دهنده خود می دانند (4). در این رفتار رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم چه حكمتی نهفته بوده است كه همه روزه كه صبحگاه از خواب برمی خاست، دست محبت به سر فرزندان خود می كشید؟
در این نوشتار به طور گزیده به تشریح پاره ای از گفتارها و رفتارهای حضرت محمد صلیه الله علیه و آله و سلم درباره كودكان می پردازیم.
نامطمئن بودن نظریات رایج كنونی و سرمشق بودن رفتار پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم برای ما -به تصریح آیه- (6) قرآن ما را بر آن می دارد كه به فرموده ها و كردار حضرت رسول اكرم صلی الله علیه و آله و سلم عمیق تر بنگریم و به واقع اعتقاد داشته باشیم كه آنچه او به جای آورده -به فرض درستی روایت- فراتر از اكتشافات علمی امروزیان است. كوچك ترین عمل او در پی ارائه معیاری است كه برای معاصران وی ناشناخته ماند و برخی تا این زمان نیز ناشناخته باقی مانده است. از آن نمونه، در جمله ای ساده از آن بزرگوار می خوانیم:
“اكرموا اولادكم و احسنوا آدابكم"؛(7) فرزندانتان را گرامی بدارید و با آداب و روش پسندیده با آنان رفتار كنید.

در نظر سطحی، این فرموده تنها سفارش به احترام كودكان و رفتار صحیح با آنان است. اما این كه چه رفتاری در شأن كودك نیست تا از آن پرهیز شود، و چه روشی نادرست است تا نسبت به وی انجام نگیرد جای گفتگو است. آیا والدین و مربیان برای یافتن پاسخ صحیح این دو پرسش، خود نباید پیش تر پیرامون تربیت كودك آگاهی هایی به دست آورند، پدر و مادری كه با آداب و روش صحیح زندگی ناآشنایند چگونه می توانند فرزندشان را با آداب درست تربیت كنند؟! آیا بوسیدن كودكان -دختر و پسر- تا چه سنی رواست؟ آیا از جا برخاستن در برابر بچه های كم سن بجا است یا نابجا؟ آیا تنبیه و كتك آنان تا چه میزان سفارش می شود؟ تفاوت گذاری میان آنان تا چه اندازه صحیح یا ناصحیح است؟ بازی كودك و «بازی با كودك» چه لزوم و فایده ای دارد؟
بنابراین، سفارش به گرامیداشت كودك، تاكید بر تاسیس بنیادی است كه به خانواده ها آموزش دهد چگونه با فرزندانشان رفتار كنند. خانواده و مجالس خانوادگی، آموزش و پرورش، صدا و سیما و مراكز فرهنگی، هر یك بنیادی است كه باید بدین مهم توجه كند.
از طرف دیگر باید مشخص شود كه بی احترامی به كودك و ترك آموزش وی چه پیامدهایی دارد! اگر اطرافیانش با آداب و روش درست با او برخورد نكنند چه پیش خواهد آمد؟ كودك در هر حال بزرگ خواهد شد. اگر او در بزرگسالی دریابد كه بسیاری از رفتارهای بزرگسالان با وی در كودكی، ناصحیح بوده است، نسبت به آنان چگونه خواهد اندیشید؟ آیا والدین چنین كودكی اكنون در بزرگسالی این كودك می توانند امیدوار باشند كه وی آرای امروز آنان را بپذیرد و بدان عمل كند؟ چگونه بسیاری از والدین بدین امر توجه ندارند كه یكی از علت های تمرد نوجوانان و جوانان، پی بردن آنان به اشتباه روش پدر و مادر در كودكی ایشان است!
به هر تحلیل، توجه رسول خدا صلیه الله علیه و آله و سلم به دنیای كودكان را در چندین جنبه می توان جستجو كرد:
1. كوشش برای تولد فرزندان سالم
برخلاف عقیده بسیاری از نظریه پردازان كه تربیت كودك را از شش ماهگی یا دو سالگی به بعد نتیجه بخش می دانند، تعالیم رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم زمانی پیش تر از این را در تربیت كودك موثر می شمارد. نوزاد بیشتر صفات خوب و بد را از طریق ژن از پدر و مادر به ارث می برد. بنابراین، تربیت او نه از دوران حمل كه پیش از ازدواج آغاز می شود.
دختر و پسری كه پیش از ازدواج به اصول اخلاقی و دینی پایبند نباشند بسیار دشوار می توان امید داشت كه فرزند آنان درستكار تربیت شود. البته سهم محیط تربیتی و عوامل و استثنائات روزگار را نادیده نمی انگاریم.
اگر تربیت كودك از شش ماهگی یا دو سالگی آغاز می شود، این دستور رسول اكرم صلی الله علیه و آله و سلم چه مفهومی می یابد كه می فرماید: هر كس صاحب فرزندی شد در گوش راست كودكش اذان و در گوش چپ او اقامه بگوید تا از شر شیطان در امان باشد. امیر مومنان علی علیه السلام می فرماید: زمانی كه دو پسرم حسن و حسین علیه السلام تولد یافتند، آن حضرت همین عمل را انجام داد و دستور فرمود تا در گوش آن ها سوره حمد و آیه الكرسی و آیه های سوره حشر و سوره اخلاص و ناس و فلق را بخوانند.
اگر كودك دو ماهه استعداد تربیت و پذیرش ندارد و مشاهدات و شنیده های او در درونش تاثیر نمی نهد به چه سبب رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم می فرماید: هرگز مبادا كه كودكی در گهواره، نظاره گر رفتار زناشویی زن و مرد باشد.
به راستی، آیا سلامتی مادر در دوران حمل، تغذیه، ترس و نگرانی ها و نیز اعتیاد وی بر سلامتی روحی نوزاد اثر نمی گذارد؟! آن گاه چگونه می توان نوزاد ناسالم را درست تربیت كرد؟!
امام باقر علیه السلام می فرماید: در عصر رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم مردی از انصار [در مدینه] به آن حضرت شكایت كرد كه: همسرم دختر عموی من است و خانواده و اجداد ما همه سفید پوست هستیم و اینك او فرزندی به دنیا آورده كه سیاه پوست و شبیه سیاهان حبشی است.

رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم اندكی تامل كرد و سپس از زن توضیح خواست. زن به پاكی خود سوگند یاد كرد. پیامبر فرمود: بین هر انسان تا حضرت آدم علیه السلام عرق (پیوند، ژن، ریشه) وجود دارد كه در ساختمان فرزند فعالیت می كنند… فرزند شبیه یكی از آنها می شود… این نوزاد سیاه پوست شبیه یكی از اجداد دور شماست. كودك را بگیر كه فرزند خود تو است.

هنگامی كه نوزاد رنگ پوست خود را به وسیله ژن از اجدادش به ارث ببرد، آیا صفات خوب یا بد به همین وسیله از آنان به وی سرایت نمی كند؟!

آن حضرت در همین باره فرموده است: “انظر فی ای شیء تضع ولدك فان العرق دساس"؛ خوب بنگر كه نطفه خود را در چه جایگاهی جای می دهی. زیرا ریشه ها [و ژن آدمی] به طور پنهان تاثیر گذار است. [و از طریق آن، اخلاق اجداد به فرزندان منتقل می شود].

نیز در جای دیگر فرمود: “الشقی شقی فی بطن امه و السعید سعید فی بطن امه"؛ بدبخت در شكم مادر بدبخت می شود و سعادتمند در شكم مادر چنین می شود.

در روایتی دیگر آن حضرت به نقش برادر (دایی فرزندان) در تربیت فرزند اشاره می كند و می فرماید: “اختاروالنطفكم فان الخال احدالضجیعین"؛ (14) همسر [شایسته] برای نطفه های خود انتخاب كنید. زیرا دایی یكی از دو ستون [مهم تشكیل دهنده] نوزادتان است.
منتظر ادامه مباحث باشید

کلیپ عید فطر

دانلود

بدرود ای بزرگترین ماه خداوند و ای عید اولیای خدا…
بدرود ای ماه دست یافتن به آرزوها…
بدرود ای یاریگر ما که در برابر شیطان یاریمان دادی…
بدرود ای که هنوز فرا نرسیده از آمدنت شادمان بودیم
و هنوز رخت برنبسته از رفتنت اندوهناک.
* التماس دعا*

خداحافظ ای ماه غفران و رحمت
خداحافظ ای ماه عشق و عبادت
خداحافظ ای ماه نزدیکی بر آرزوها
خداحافظ ای ماه مهمانی حق تعالی
خداحافظ ای دوریت سخت و جانکاه
خداحافظ ای بهترین ماه الله
—
خدیا! خروج از ماه مبارک را برای ما مقارن با خروج از تمامی گناهان قرار بده. آمین

کم کم غروب ماه خدا دیده می شود
صد حیف ازین بساط که برچیده میشود
در این بهار رحمت و غفران و مغفرت
خوشبخت آنکسی ست که بخشیده میشود
عید شما مبارک