خدا در ذهن کودکان 2 تا 6سال

براساس نظريه روان‌شناسي «ژان پياژه» كودكان 2 تا 6 ساله از جهت شناخت در دوره پيش عملياتي قرار دارند. از ويژگي‌هاي تفكر در اين دوره مي‌توان به خودمحور بودن كودكان و تمركزگرايي آنان اشاره كرد. خودمحوري يعني اين كه كودك فقط از دريچه چشم خود و براساس مقدار توانايي‌هاي خود به پديده هاي جهان نگاه مي‌كند و نمي‌تواند به ديدگاه‌هاي ديگران توجه كند. تمركزگرايي به اين معناست كه كودك فقط مي تواند به يك جنبه از پديده‌ها توجه كند كه ممكن است آن جنبه مورد توجه، بُعد مهمي از پديده‌ها نباشد و بعد با اين شناخت آن را به بقيه موارد تعميم دهد. ازاين‌رو، كودك در اين دوره به بخش محدودي از يك مسئله توجه مي‌كند. كودكي كه در اين مرحله از تفكر قرار دارد، درباره مجردات هم اين‌چنين مي‌انديشد. مثلاً درباره مفهوم خدا، كودك وي را موجودي مادي و حتي به صورت يك انسان تصور مي‌كند. بنابراين، براي خدا دست و پا و سر و صورت قائل است. هم‌چنين برايش خانه‌اي تصور مي‌كند كه همان بهشت است و از آن‌جا به كارهاي ما نگاه مي‌كند و مواظب ماست يا از بهشت به زمين مي‌آيد تا كارهاي ما را درست كند، يا بهشت را باغ بزرگي مي‌داند كه انواع وسايل بازي و خوراكي دارد و مي‌توان در آنجا بازي كرد و خوش‌حال شد يا درباره جهنم، آن را جايي مي داند كه آتش بسياري دارد يا درباره شيطان، او را آدم زشتي تصور مي‌كند كه روي سرش شاخ دارد. البته بايد يادآور شد كه كودك اين موضوع‌ها را براساس گفته‌ها و شنيده‌ها تصور مي‌كند.
روان‌شناس ديگري به نام گلدمن، اين دوره را تفكر مذهبي شهودي مي نامد، دوره‌اي كه شناخت و تفكر در قالب تجارب و محسوسات حبس شده و محدوديت دارد.

در حدود سه- چهار سالگی بچه‌ها نام خداوند را یاد می‌گیرند و اگر رفتار خانواده افراد مذهبی داشته باشند ، کودک مذهب و رفتار مذهبی را می‌آموزد. کودک در ابتدا به دنبال قوی‌ترین فرد است و چون از نوازدی مادر نیازهایش را رفع نموده می‌پندارد مادر محکمترین تکیه‌گاه است ؛ ولی به زودی می‌فهمد مادر از خیلی چیزها می‌ترسد و چون پدر از آنها نمی‌ترسد پدر را تکیه‌گاه و قوی‌ترین آدم می‌یابد ولی پدر هم از بعضی چیزها می‌ترسد در این زمان است که از ما می‌پرسد کی قوی‌ترین است؟ به او می‌گوییم: «خدا» . این خدا کجاست؟ به او می‌گوییم بزرگتر که شدی برایت می‌گویم چون کودک سه- چهار ساله در مرحله تفکر ابتدائی است فقط آنچه را می‌بیند قبول دارد نمی‌توان به او گفت: خدا نادیدنی است و همه جا هست.

بررسی ها نشان می دهند كه كودك از حدودسه سالگی علاقه ای بسیار به دعا و سرودهای مذهبی دارد و از تكرار آن به ویژه اگر همراه با آوازهای جمعی باشد بسیار لذت می برد.1
1- مقاله آموزش مفهوم خدا به کودک، تهیه و تنظیم : زهرا طلائیان
منتظر ادامه مباحث باشید