نوشته زیر برگرفته از کتاب «نسیم مهر» (متن پیاده شده برنامه پرسش و پاسخ رادیویی استاد حسین دهنوی) می باشد

سؤال 1ـ تربیت دینی کودکان چه لزومی دارد؟ پاسخ: اگر کودک ما تربیت دینی یابد، برکاتش به خود او و دیگران خواهد رسید. کودکی که با خدا آشنا است، هیچ‏گاه احساس پوچی نمی کند و در جای جای زندگی اش تکیه گاه محکمی خواهد داشت و با همین تکیه گاه، در برابر مشکلات استقامت می کند. زمانی که برادران حضرت یوسف (علیه السلام) او را در چاه انداختند، یوسف 9 ساله بود وقتی کاروان از کنار چاه گذشت و یکی از کاروانیان یوسف را دید، صدایش را بلند کرد و گفت: کاروانیان بایستید! بیایید و به این کودک غریب و تنها کمک کنید. وقتی یوسف، این تربیت شده ی دینی، سخن او را شنید، گفت: انسانی که با خدا است، هیچ‏گاه غریب و تنها نیست. برکت تربیت دینی کودک، به والدین نیز می رسد. کودک تربیت شده ی دینی، با والدین خود خوب رفتار می کند؛ زیرا با قرآن آشنا است و قرآن می فرماید: «و لا تقل لهما افّ». به پدر و مادر اف نگو. او با روایات معصومان آشنا می شود که می فرمایند: «برّ الوالدین واجب و ان کانا مشرکین».  نیکی به پدر و مادر واجب است؛ حتی اگر مشرک باشند تربیت یافته ی دینی، سخنانی زیبا و پر محتوا بر زبان جاری می سازد و سبب افتخار پدر و مادر و نزدیکان می شود. سید جمال الدین 10 ساله بود که با پدرش سید صفدر به تهران مسافرت کرد و در منزل مرحوم آقا سید صادق سنگلجی، مجتهد معروف تهران سکنا گزید. آقا سید صادق، رو به سید جمال 10 ساله کرد و فرمود: خوب، سید جمال کوچک! شما هم چیزی بگویید. سید گفت: چیزی قابل عرض ندارم. آقا فرمود: خوب چیزی قابل طول بگویید. سید بی درنگ گفت: چیزی که قابل طول است، عمر شما است. تربیت دینی کودکان، در آخرت والدین هم اثر می گذارد. امام صادق (علیه السلام) از رسول گرامی اسلام نقل می کند که حضرت فرمود: «روزی حضرت عیسی (علیه السلام) از قبرستانی می گذشت و دید مرده ای را عذاب می کنند. سال بعد از همان قبرستان گذشت و متوجه شد که عذاب آن مرده برداشته شده است. از خداوند پرسید: قضیه چیست؟ خداوند فرمود: فرزندی دارد که جاده ای را ترمیم کرد و یتیمی را پناه داد؛ بدین سبب، عذاب او را برداشتم». نمونه ای دیگر از برکات تربیت دینی کودک برای آخرت پدر و مادر: روزی رسول اکرم (صلی الله علیه وآله) از قبرستان بقیع می گذشت و به یاران فرمود: بشتابید! در برگشت، یاران خواستند با سرعت بگذرند، حضرت فرمود: آرام بروید. در رفت، مرده ای را عذاب می کردند و در بازگشت، عذاب از او برداشته شد؛ چرا که فرزندی دارد و در همین فرصت نزد معلم رفت و «بسم الله الرحمن الرحیم» را آموخت و خداوند به همین جهت، عذاب را از پدر او برداشت. سؤال 2ـ بهترین سن برای آموزش‏های دینی چه زمانی است؟ پاسخ: بهترین زمان برای این امر، دوران نونهالی است؛ چرا که فطرت خداجویی نونهالان دست نخورده است و این، کار مربی را بسیار ساده می کند. حضرت علی (علیه السلام) خطاب به فرزند بزرگوارش می فرماید: «و اجمعت علیه من ادبک… و انت مقبل العمر… ذو نیة سلیمة و نفس صافیة».و بر ادب آموختن تو همت گماشتم در حالی که کودک و دارای نیتی سالم و نفسی پاک بودی. در جای دیگری می فرماید: «فبادرتک بالادب قبل ان یقسو قلبک و یشتغل لُبّک». من به تربیت تو پرداختم پیش از آن که دلت سخت، و فکرت مشغول شود. قلب کودک، چونان زمین خالی است که هر بذری را در آن بریزید، رشد خواهد کرد: «قلب الحدث کالارض الخالیة ما القی فیها من شیء قبلته». مطلبی که در کودکی به انسان آموخته می شود، گویا بر روی سنگ حک می شود و تا پایان عمر در ذهن او خواهد ماند. معروف است که می گویند: «العلم فی الصغر کالنقش فی الحجر». آموختن در کودکی، به سان نقش بر روی سنگ است. نخستین آموزش‏ها پس از تولد آغاز می شود. اذان و اقامه در گوش راست و چپ نوزاد، نخستین آموزه های دینی (توحید، نبوت، امامت و…) را به کودک القا می کند؛ البته این آموزش مستقیم نیست؛ اما در ضمیر ناخودآگاه او تأثیر خواهد داشت روزی، خانمی فرانسوی، تحت عمل جراحی قرار داشت. زمانی که تیغ جراح به عصبی از اعصاب مغز او رسید، در حالت بی سؤال 3- آیا استفاده از زمان و مکان خاص در تقویت روحیه ی دینی کودکان نقش دارد؟ پاسخ: توجه به موقعیت زمانی و مکانی خاص در تقویت روحیه ی دینی و برای آموزش ارزش‏ها بسیار مهم است. توصیه می کنم برای القای آموزه های دینی، از بهترین زمان و مناسب‏ترین مکان ها استفاده کنید. بهترین زمان، زمان شادابی کودک است. هنگام خستگی، خواب ‏آلودگی، و اضطراب کودک، ارزش‏های دینی را به او القا نکنید. القای ارزش‏ها در این موقعیت ها، نه تنها تثبیت نمی شود، بلکه ممکن است مقاومت روانی کودک را نیز در پی داشته باشد. نشانه های عدم آمادگی کودک را از آثار چهره، رفتار و بهانه گیری هایش می توان فهمید. باید از زمانی استفاده کرد که دل او آمادگی داشته باشد. امام علی (علیه السلام) می فرماید: «ان للقلوب شهوة و اقبالا و ادبارا فأتوها من قبل شهوتها و اقبالها…» .  بدانید که دل ها، میل و روی کردن، و پشت کردنی دارند. آن ها را هنگام میل و روی کردنشان به کار گیرید. زمان شادابی کودک، وقتی است که به او هدیه ای می دهید؛ به مسافرت، پارک، دریا، جنگل، کوه، سینما، و برای صرف غذا به رستوران می روید یا منزل، منزل جدید، خودرو و وسایل مورد علاقه ی او را می خرید. در این موقعیت ها کودک بسیار خوشحال است. آموزش ارزش‏ها باید با موقعیت های گوناگون تناسب داشته باشد؛ برای مثال، زمان هدیه دادن، خرید خودرو یا منزل، حضور در رستوران و…، با آموزش شکر خداوند تناسب دارد. زمان حضور در کوه و جنگل و دریا، هنگام آموزش قدرت و عظمت خداوند است. زمان مسافرت، موقعیت خوبی برای دیدار از مکان های مقدس، زیارتگاه ها، مقبره ی بزرگان دینی و علمی، شاعران و اندیشه وران وارسته است که والدین می توانند با ذکر جمله هایی کوتاه، ارزش‏ها را به کودکان خود القا کنند. دلیل استفاده از موقعیت های زمانی و مکانی خوب، این است که کودک بهترین و شیرین ترین لحظات زندگی خود را می گذراند و اگر در آن هنگام، یکی از ارزش‏های دینی را به اختصار به او القا کنیم، بدون کمترین مقاومت روانی خواهد پذیرفت. مثال: فرزند شما در درس‏هایش موفق بوده است و اکنون که کارنامه ی قبولی خود را آورده، او را با جایزه ای مناسب تشویق می کنید. لحظه ای که هدیه را به او می دهید، بهترین لحظات خود را می گذراند و آمادگی دارد که ارزش احترام به پدر و مادر را به او گوشزد کنید. هوشی مطلق، شروع به خواندن سرودی آلمانی کرد. گروه جراحی شگفت زده شدند و شگفتی آنان زمانی فزونی یافت که پس از عمل جراحی فهمیدند آن خانم اصلا زبان آلمانی را فرا نگرفته است. پس از پژوهش‏هایی در این زمینه، روشن شد که وقتی نوزادی بوده است، سربازان آلمانی به فرانسه حمله کرده و وارد محل سکونت آن نوزاد شده و در آن هنگام، سرود می خوانده اند و آن سرود در ضمیر ناخودآگاه وی نقش بسته است.  آموزش مستقیم ارزش‏های دینی را از 2 سالگی آغاز می کنیم؛ زیرا حس مذهبی در کودک از این سن آغاز می شود. در ابتدا و به مرور، صلوات بر محمد و آل محمد، لا اله الا الله، تلاوت قرآن و خوبی و بدی، وضو، نماز، محرم و نامحرم و… را به کودک می آموزیم. سؤال 3- آیا استفاده از زمان و مکان خاص در تقویت روحیه ی دینی کودکان نقش دارد؟ پاسخ: توجه به موقعیت زمانی و مکانی خاص در تقویت روحیه ی دینی و برای آموزش ارزش‏ها بسیار مهم است. توصیه می کنم برای القای آموزه های دینی، از بهترین زمان و مناسب‏ترین مکان ها استفاده کنید. بهترین زمان، زمان شادابی کودک است. هنگام خستگی، خواب ‏آلودگی، و اضطراب کودک، ارزش‏های دینی را به او القا نکنید. القای ارزش‏ها در این موقعیت ها، نه تنها تثبیت نمی شود، بلکه ممکن است مقاومت روانی کودک را نیز در پی داشته باشد. نشانه های عدم آمادگی کودک را از آثار چهره، رفتار و بهانه گیری هایش می توان فهمید. باید از زمانی استفاده کرد که دل او آمادگی داشته باشد. امام علی (علیه السلام) می فرماید: «ان للقلوب شهوة و اقبالا و ادبارا فأتوها من قبل شهوتها و اقبالها…» . بدانید که دل ها، میل و روی کردن، و پشت کردنی دارند. آن ها را هنگام میل و روی کردنشان به کار گیرید. زمان شادابی کودک، وقتی است که به او هدیه ای می دهید؛ به مسافرت، پارک، دریا، جنگل، کوه، سینما، و برای صرف غذا به رستوران می روید یا منزل، منزل جدید، خودرو و وسایل مورد علاقه ی او را می خرید. در این موقعیت ها کودک بسیار خوشحال است. آموزش ارزش‏ها باید با موقعیت های گوناگون تناسب داشته باشد؛ برای مثال، زمان هدیه دادن، خرید خودرو یا منزل، حضور در رستوران و…، با آموزش شکر خداوند تناسب دارد. زمان حضور در کوه و جنگل و دریا، هنگام آموزش قدرت و عظمت خداوند است. زمان مسافرت، موقعیت خوبی برای دیدار از مکان های مقدس، زیارتگاه ها، مقبره ی بزرگان دینی و علمی، شاعران و اندیشه وران وارسته است که والدین می توانند با ذکر جمله هایی کوتاه، ارزش‏ها را به کودکان خود القا کنند. دلیل استفاده از موقعیت های زمانی و مکانی خوب، این است که کودک بهترین و شیرین ترین لحظات زندگی خود را می گذراند و اگر در آن هنگام، یکی از ارزش‏های دینی را به اختصار به او القا کنیم، بدون کمترین مقاومت روانی خواهد پذیرفت. مثال: فرزند شما در درس‏هایش موفق بوده است و اکنون که کارنامه ی قبولی خود را آورده، او را با جایزه ای مناسب تشویق می کنید. لحظه ای که هدیه را به او می دهید، بهترین لحظات خود را می گذراند و آمادگی دارد که ارزش احترام به پدر و مادر را به او گوشزد کنید

  منتظر مباحث بعدی ما باشید