آسیب شناسی مهدویت
برداشت نادرست از انتظار
از آسیبهاى مهم در فرهنگ مهدویت، تفسیرها و برداشتهاى نادرست از موضوعات و مصاديق آن است. تحلیل نادرست و ناقص از روایات به دریافت غیر صحیح و منحرف نمودن اعتقادات عملي افراد و جامعه منتظر مىانجامد. در حال حاضر دو تفكر و نگرش كلي در جامعه شيعه نسبت به اُمور آخرالزماني و مقوله هاي مربوط به مهدويت وجود دارد.
الف- يك تفكر معتقد است كه هر حكومتي را به هر شكل، باطل و برخلاف اسلام است و مي‌گويد: هر اقدامي براي تشكيل حكومت در زمان غيبت، خلاف شرع و مخالف نصوص و روايات معتبر است به اين استدلال كه در روايات آمده است:« هر عَلَم و پرچمي قبل از ظهور قائم(عليه السلام) باطل است ».
1- اين تفكر انتظار فرج را در دعا براي فرج، اَمر به معروف و نهي از منكرهاي جزئي منحصر دانسته و بيشتر از آن، وظيفهائي براي خويش قائل نيستند.
2- در مواردي حتي امر به معروف و نهي از منكرهاي جزئي را نيز برنميتابند. چون معتقدند در دوران غيبت، كاري از آنها برنميآيد و جُز انكار قلبي يك گناه، تكليفي به عهده ندارند.
3- سقوط جامعه و حركت آن به سمت قهقراء را حتمي دانسته و معتقد هستند كه بايد مترصد و مراقب خود و خانواده خويش باشند. به همين دليل به آنان اتهام زده مي‌شود كه « اين تفكر، انتظار را چنين تفسير ميكند: نه تنها نبايد جلوي مفاسد و گناهان را گرفت، بلكه بايستي به آنها دامن زد تا زمينه ظهور حضرت حجّت هر چه بيشتر فراهم گردد ».
ب- تفكر و انديشه ديگر كه نظام سياسي حاكم بر ايران، آن را نمايندگي مي‌نمايد، مي‌گويد: قيام حضرت صاحب الزمان(عج الله تعالي فرجه الشريف) زمينه سازي و آمادگي ميطلبد. پس ما بايد با تشكيل يك دولت و حكومت قوي و مقتدر، با آموزشهاي ديني و علمي، نسلي منتظِر و كوشا را تربيت نمائيم كه زمينه را براي ظهور حضرت امام زمان(عليه السلام)، آماده نمايد.
الف- پيامدها:
هر گونه اشتباه و انحراف در موضوع انتظار و مهدويت، باعث ايجاد گسست و پراكندگي، عداوت و دشمني در بين شيعيان و حتّي تأخير در امر ظهور و فَرَج حضر امام زمان(عجل الله تعالي فرجه الشريف) مي‌گردد.
آن حضرت(عليه السلام) به عنوان تذكر و هشدار نسبت به اين موضوع، خطاب به جناب شيخ مفيد(رحمه الله عليه) فرمودند: « وَ لَوْ اَنَّ اَشْياعَنَا وَفَّقَهُمُ اللهُ لِطَاعَتِهِ عَلَي اجْتِمَاعٍ مِنَ الْقُلُوبِ فِي الْوَفَاءِ بِالْعَهدِ عَلَيْهِمْ لَمَا تَأَخَّرَ عَنْهُمُ الْيُمْنُ بِلِقَائِنَا وَ لَتَعَجَّلَتْ لَهُمُ السَّعَادَةُ بِمُشَاهِدَتِنَا… اگر شیعیان ما که خداوند ایشان را به اطاعت خویش موفق بدارد، در وفاي به عهد و پيماني كه دارند، همدل ميشدند، هرگز سعادت ديدار ما از ايشان به تاخير نمي‌افتاد و زودتر نصيب آنان ميگشت»*1
پيش از طرح منشأ و علل چنين ديدگاههايي، لازم است به برخي از پيامدهاي اين نظرياتي كه با روح مهدويت و انتظار براي ظهور و قيام موعود و برپائي حكومت اهل بيت رسول اكرم(صلي الله عليه و آله) ناسازكار است، اشاره شود.
1- قانع بودن به وضع موجود جامعه شيعه و عدم اهتمام براي تحقق دولت آل رسول الله(صلي الله عليه و آله).
2- عقب ماندگي ديني و انحراف در اعتقاد عملي افراد.
3- تسلّط بيگانگان و زبوني در مقابل آنها به علت تعاملات سياسي و اقتصادي كه مبتني بر قوانين جاري بين‌المللي مي‌باشد كه توسط كشورهاي دارالكفر پايه گذاري شده است.
4- نااميدي و پذيرش شكست در حوزه فرد و اجتماع.
5- ناتواني دولت و نابساماني اُمور كشور در برپائي عدالت حتي به شكل صوري، كه منجر به ايجاد شبهه در دولت مهدوي مي‌گردد.
6- فراگير شدن ستم با توجيه ديني و حكومتي(نگاهي داشته باشيم به حكومت كليسا در دوران قرون وسطي در اروپا، كه حكومت دين بدون زعامت يك فرمانرواي معصوم چه بلائي بر سَر مردو و دين مسيحيت آورد.)
7- همراهي و مددجوئي از دشمنان اهل بيت رسول الله (صلي الله عليه و آله).
8- قبول ذلّت و بدبختي در حوزه فرد و اجتماع.
9- مشكلتر ساختن حركت و قيام امام زمان(عليه السلام) چرا كه هر چه فساد و تباهي بيشتر شود، كار امام(عليه السلام) در مبارزه سختتر و طولاني مي‌گردد.
10- تعطيلي محتواي بسياري از آيات و روايات مانند: امر به معروف و نهي از منكر.
ب- خاستگاه و منشأ برداشتهاي انحرافي عبارت است از:
1- كوته فكري و عدم بصيرت كافي نسبت به دين.
2- تمايل به انحرافات اخلاقي و ايماني و اقتصادي در سطح وسيع كه براي رسيدن به آن، نياز به اعمال قدرت اجرائي مي‌باشد.
3- جاه طلبي و قدرت طلبي در لباس دين.
4- توهم اينكه غير از امام زمان(عليه السلام) كس ديگري نيز ميتواند همه فسادها و تباهيها را به صورت كامل برچيند و تمامي خيرها و صلاحها را در همه ابعاد و زمنيهها حاكم سازد.
5- هدف، وسيله را توجيه ميكند: « الغايات تبرّر المبادي؛ هدفها، وسيلههاي نامشروع را مشروعيت ميبخشد.» پس بهترين راه براي رسيدن به قدرت و حكومت، استفاده ابزاري از دين مي‌باشد.
ج- مبارزه و درمان:
1- علم و بصيرت در ديني، در مقابل كج انديشيها و برداشتهاي غلط.
2- تقوا در مقابل هوي و هوس.
3- علم و بصيرت در حوزه اخلاق و اجتماع براي تشخيص مصاديق انتظار و وظايف منتظران.
4- تبيين و روشنگري انديشمندان و علماء در حوزه مسائل ديني انتظار.
5- پيروي از علماي راستين كه مصداق نايبان عام امام زمان(عليه السلام) هستند.
6- به حاشيه راندن تفكرات به ظاهر مدرن، اما در باطن برخاسته از علوم بشري و الحادي يونان باستان، مثل فلسفه و تصوف كه به نام حكمت و عرفان به مردم معرفي مي‌شود.
پي‌نوشت:
*1- بحارالانوار، جلد 53، صفحه 177
منبع
موضوعات مرتبط: آسیب شناسی مهدویت