نوشته زیر برگرفته از کتاب «نسیم مهر» (متن پیاده شده برنامه پرسش و پاسخ رادیویی استاد حسین دهنوی) می باشد.
سؤال 1ـ با خواسته های غیرمنطقی کودکم چگونه برخورد کنم؟

جواب:
حدود 80 درصد از خواسته های کودک شما منطقی است. به خواسته های منطقی او از همان ابتدا با روی گشاده پاسخ مثبت دهید؛ اما در مقابل خواسته های غیرمنطقی اش بایستید و هرگز تسلیم نشوید؛ همان گونه که در برابر درخواست وی مبنی بر رانندگی در جاده تسلیم نمی شوید.
این نادیده گرفتن سنجیده شما، «اصل خاموشی» است که باید به نکاتی در آن توجه کنید:
1 در کودک زیر 6 سال که استدلال، کمتر در او تأثیر می گذارد، ابتدا از روش «حواس پرت کردن» استفاده کنید و برای کودک بالای 6 سال، ابتدا استدلال بیاورید.
2 در صورت عدم تأثیر این دو روش، بی توجهی کنید؛ حتی اگر بگرید؛ قشقرق راه بیندازد و چینی مورد علاقه شما را بشکند.
3 در مواردی که امکان داشته باشد، از «نه» مشروط استفاده کنید؛ برای مثال، وقتی قبل از غذا، شیرینی می خواهد، به او بگویید: شیرینی قبل از غذا جلو اشتهایت را می گیرد؛ اما بعد از غذا می توانی از آن استفاده کنی.
4. از اصل خاموشی، در منزل استفاده کنید تا احتمال تسلیم پذیری شما کمتر شود. استفاده از این اصل در فروشگاه یا مهمانی، به جهت داوری دیگران در مورد سنگدلی شما یا از بین رفتن آرامش بقیه مهمان ها، شما را تسلیم خواهد کرد (برای جلوگیری از قشقرق کودک در فروشگاه، پیش از خروج از خانه، فهرست خرید خود را به او نشان دهید و از کودکتان بخواهید تا او نیز نام دو نوع خوردنی اش را بگوید و در فهرست اضافه کنید. این کار، او را آماده می کند تا در فروشگاه، بیش از آن دو، چیزی از شما نخواهد)
5بی توجهی شما باید در همه ابعاد باشد؛ یعنی کلام را ترک کنید؛ در چهره نگرانی نداشته باشید؛ در اتاق از این سو به آن سو حرکت نکنید؛ دست هایتان را روی گوش ها قرار ندهید؛ سرتان را با دست ها نگیرید؛ با خواهر یا برادرش دعوا نکنید و… تمام این رفتارها، امید تسلیم پذیری شما را در او بیشتر می کند.
اگر تحمل گریه های عصبی اش را ندارید، او را به اتاق دیگری ببرید و بگویید در آن جا بگرید. اگر احتمال خطری برایش نیست، شما می توانید اتاق را ترک کنید.
6 برای اثر گذاری اصل خاموشی، همه اعضای خانواده باید با هم همراه باشند. اگر شما بی توجهی کنید و در همان زمان، دیگران به او توجه کنند، اصل خاموشی تأثیر نخواهد داشت.
تأثیر نادیده گرفتن سنجیده بدین جهت است که فرزند شما می فهمد با گریه و قشقرق نمی تواند شما را تسلیم کند و خلع سلاح می شود. او می فهمد که سلاح گریه و قشقرق، برندگی اش را از دست داده است.
توصیه می کنم در نخستین موردی که از این اصل استفاده کردید، پس از آرام گرفتن کودک، او را به مشابه خواسته اش برسانید و به او بگویید که وقتی گریه نمی کند، دوست داشتنی تر است.
پس از آرامش کودک، هرگز از جمله ای چون «دیدی با گریه نمی توانی به خواسته ات برسی» یا «دیدی گریه فایده ای ندارد» و…. استفاده نکنید. با این گونه جمله ها او را تحقیر می کنید و به موضع لج می کشانید.
سؤال 2ـ نوجوان 12 ساله ام خواسته هایی غیرمنطقی دارد. چگونه او را منصرف کنم؟

جواب:
اگر از دوران کودکی به خواسته های منطقی اش با روی گشاده توجه کرده باشید، اولاً خواسته های غیرمنطقی نخواهد داشت و اگر هم چنین خواسته هایی داشته باشد و ناخشنودی و عدم موافقت شما را درک کند، از آن صرف نظر خواهد کرد.
مهم ترین عامل لجاجت نوجوان و تقویت انگیزه او در رسیدن به خواسته غیر منطقی، این است که حق انتخاب را از او بگیرید. یکی از مهم ترین ویژگی های نوجوان استقلال طلبی است و براساس این ویژگی، دوست دارد خود انتخابگر باشد و اگر والدین، حق انتخاب را به او بدهند، به احتمال بسیار، همان چیزی را انتخاب خواهد کرد که آنان می خواهند؛ بنابراین، توصیه می کنم در برابر خواسته های غیرمنطقی نوجوان خود، بی درنگ «نه» نگویید؛ بلکه با سردی بگویید نظری ندارید و او خود باید انتخاب کند.
با توجه به برخورد شما در برابر خواسته های منطقی اش که با چهره گشاده پاسخ مثبت می دادید، او بی درنگ می فهمد که با این خواسته اش موافق نیستید؛ ولی چون با صراحت مخالفت نکردید و حق انتخاب را به او دادی، به احتمال فراوان، همان چیزی را بر می گزیند که شما خواسته اید.
بسیاری از نوجوانان، همان لحظه واگذاری حق انتخاب به آنان، از خواسته خود منصرف می شوند. بسیاری از دختران، انصراف خود را اعلام می کنند؛ اما پسران به جهت غروری که دارند، می گویند: درباره اش فکر خواهند کرد.
احتمال کمی وجود دارد که «اقدام» بکنند؛ اما آن را «عملی» نخواهند ساخت. احتمال اندکی هم وجود دارد که خواسته غیرمنطقی خود را عملی سازند؛ ولی وقتی برخورد کریمانه شما را ببینند، ادامه نخواهند داد.
در صورتی که فرزندتان با وجود برخورد منطقی شما، به راه خطا رفت و آن را ادامه داد، راه بازگرداندن او در ابتدا زور و اهرم فشار نیست. ابتدا از ساز و کارهای باز دارنده (تحریک عواطف و احساسات، محرومیت، شیوه بده و بستان، و قهر) استفاده کنید و اگر اثری نداشت، او را به تنبیه تهدید کنید. تنبیه بدنی اگر با شرایط انجام شود درمان آخر است.
امام علی (علیه السلام) فرمود: «آخر الدواء الکیّ» [1] داغ کردن، درمان آخر است.
اگر شما بر این اساس رفتار کنید، به وظیفه خود عمل کرده اید و در صورت عدم تأثیر تربیت شما، با پیامدهای منطقی و طبیعی رفتار ناپسند خود و تجربه ای ناخوشایند مواجه خواهد شد و امید است که از آن تجربه ناخوشایند درس گیرد.

وجود مبارك امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف انسان كامل عصر ماست و وجود انسان كامل از آن جهت كه مظهر اسم اعظم الهی است، واجد تمام كمالات است و بر همین اساس، امام معصوم مایه تأمین حیات معنوی و سرچشمه آب زندگانی است: (اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ یحْیی الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا)؛(1)خداوند زمین را پس از مردنش زنده می‌كند و زندگی مرهون آب است: (وَجَعَلْنَا مِنَ الْمَاء كُلَّ شَیءٍ حَی)‌(2) و امام معصوم علیه السلام همان چشمه زلالی است كه سرزمین دل‌ها با آن زنده می‌شود.

آب زندگانی، بارانی نیست كه از بالا ببارد و آب چشمه یا چاه نیست كه از پایین بجوشد، بلكه حقیقتی است كه به صورت قانونی الهی در عرصه تشریع و در قالب انسان كامل و معصوم در عرصه تكوین ظهور می‌كند. كتاب خدا دین الهی را چشمه حیات عرصه تشریع می‌شناساند و در بیان حیات‌بخشی آن می‌فرماید: (یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُواْ اسْتَجِیبُواْ لِلّهِ وَلِلرَّسُولِ إِذَا دَعَاكُم لِمَا یحْییكُمْ)؛(3) یعنی راه‌آورد دین، نه تنها افیون و مخدر نیست بلكه نیروی محرك و عامل حیات و پویایی است.

رسول اعظم اسلام صلی الله علیه و آله و سلم نیز در سخنی نورانی ـ همان طور كه گذشت ـ شناخت انسان كامل و امام معصوم هر عصر را عامل حیات معقول فرد و جامعه معرفی فرمود: من مات و لم یعرف امام زمانه مات میتة جاهلیة؛(4) آن كه بمیرد و امام معصوم در عصر خویش را نشناخته باشد، چونان جاهلان و به مرگ جاهلیت مرده است و چون مرگ عصاره زندگی است، آن كه جاهلانه مرده، زیستنی جاهلانه داشته است و فاقد حیات معنوی و والای انسانی بوده است.

مسأله زنده كردن زمین به آب حیات پس از مرگش، در روایات عترت طاهره علیه السلام مورد تأیید و تأكید است و بر پایه آن روایات خداوند زمین مرده را نیز با انسان كامل زنده می‌كند، همان‌طوری كه زمین مرده را با آب: عن أبی جعفر علیه السلام قال: یحییها الله (عزوجل) بالقائم علیه السلام بعد موتها؛ بموتها یعنی كفر أهلها و الكافر میت.(5)

گاهی جامعه، زمانی دل‌ها و هنگامی زمینة فرهنگی ملّتی می‌میرد. آن‌جا كه محیط جهل و جهالت باشد، فضای سیطره مرگ است كه گاه با گفتن و نوشتن و هدایت‌های ظاهری دفع می‌شود؛ اما زمانی چنان عمیق و فراگیر است كه باید دم مسیحایی و نفس قدسی مسیحادم آن عصر امت را زنده كند و آن كه امروز نفسش دم روح‌القدسی است و وجودش چشمه زلال زندگانی، جز وجود مقدس ولی الله الاعظم حجت بن الحسن المهدی علیه السلام نیست.

معرفت امام عصر علیه السلام مایه حیات قلوب انسان‌ها و بازیابی بشر به عرصه حیات معقول انسانی است و ثمره‌اش معنوی و انسانی است، كه همانا هجرت از خدر طبیعت به فرا طبیعت و انتقال از سجن دنیا به خلد آخرت است.

این احیای تام جامعه منحصراً در دست انسان كامل است و سر حیات‌بخشی امام معصوم هر زمان، آن است كه دیگران گاهی واجد علم و فاقد فضائل عدل‌اند و گاه عكس چنین قضیه‌ای صادق است و زمانی می‌شود كه فی الجمله هم عالم باشند و هم عادل؛ اما در هیچ كدام به نصاب مطلوب كمال نرسیده‌اند. ایشان انسان‌های شایسته و وارسته‌ای هستند كه خودشان را نجات می‌دهند و شاید درمانگر برخی بیماران باشند؛ اما انسان كامل چون عملش و عدلش كامل و در مقام مظهریت اسم اعظم خداوند است همه بركات را به همراه دارد، پس به تنهایی كار آب زندگانی می‌كنند.

ولایت و امامت، حقیقت آب زندگانی است و تمام شئون علمی و عملی وجود مبارك ولی الله الاعظم امام زمان علیه السلام آب زندگی است، از این‌رو با ظهورش دل‌ها و زمین‌های مرده را احیاء می‌كند.

امام عصر علیه السلام به نمایندگی و مظهریت حق سبحانه سبب تام احیاء دل‌ها و زمین‌های مرده است و وظیفه بشر عرضه كردن زمین و زمینه دل خویش به حضور مبارك آن حضرت است، به گونه‌ای كه در پرتو فیض معرفت و هدایتش از سرچشمه زلال چشمه حیات بهره‌مند و احیا شود.

پی نوشتها:

1) سوره حدید، آیه17.

2) سوره انبیاء، آیه30.

3) سوره انفال، آیه24.

4) كمال الدین، ج2،ص81؛ مناقب آل ابی طالب، ج3، ص250 ـ 251؛ بحارالانوار، ج32،ص331.

5) كمال الدین، ج2، ص385.

ا

مام صادق (ع) می فرمایند: ثَلَاثٌ لَمْ يَجْعَلِ اللَّهُ لِأَحَدٍ مِنَ النَّاسِ فِيهِنَّ رُخْصَةً بِرُّ الْوَالِدَيْنِ بَرَّيْنِ كَانَا أَوْ فَاجِرَيْنِ وَ وَفَاءٌ بِالْعَهْدِ لِلْبَرِّ وَ الْفَاجِرِ وَ أَدَاءُ الْأَمَانَةِ إِلَى الْبَرِّ وَ الْفَاجِر
سه چيز است كه ترك آن براى هيچ كس جايز نيست: نيكى به پدر و مادر نیکو کار باشند يا فاجر ، وفاى به عهد با نیکو کار يا فاجر و اداى امانت به نیکو کار يا فاجر . تحف العقول ص367

قَالَ رَبِّ اشْرَحْ لِی صَدْرِی(طه/25) وَیسِّرْ لِی أَمْرِی(طه/26) وَاحْلُلْ عُقْدَةً مِنْ لِسَانِی(طه/27) یفْقَهُوا قَوْلِی(طه/28)

(موسی) گفت: «پروردگارا! سینه‌ام را گشاده کن؛و کارم را برایم آسان گردان!و گره از زبانم بگشای؛تا سخنان مرا بفهمند!
مهارت ارتباط مؤثر به فرد کمک می کند تا بتواند کلامی و غیر کلامی و مناسب با فرهنگ و جامعه و شرایط،خود را بیان کند. بدین معنی که فرد بتواند نظرها،عقاید،خواسته ها،نیازها و هیجان های خود را ابراز و به هنگام نیاز بتواند از دیگران درخواست کمک و راهنمایی نماید.

توصیه هایی برای بهتر کردن ارتباط کلامی و غیرکلامی:

1- پشت سرهم و مداوم صحبت نکنید.

2- به سخنان و اظهارات طرف مقابل بطور فعال گوش فرادهید.

3- مطمئن باشید آنچه را می گوئید با تن صدا و زبان بدنی شما هماهنگی دارد.

4- خیلی آهسته یا خیلی بلند صحبت نکنید.

5- در طول ارتباط به فرد مقابل خود نگاه کنید.

6- مراقب ژست و حالات بدن خود باشید.

7- نشانه های غیر کلامی راوی را به شیوه ای ظریف تکرار کنید(برای مثال،اگر او می خندد،شما هم میتوانید لبخند ملایمی بزنید.)

نوشته زیر برگرفته از کتاب «نسیم مهر» (متن پیاده شده برنامه پرسش و پاسخ رادیویی استاد حسین دهنوی) می باشد

راه های شناخت استعدادهای فرزندان چیست؟ . سؤال: راه های شناخت استعدادهای فرزندان چیست و چگونه می توان آن ها را شکوفا ساخت؟ جواب: نخستین گام این است که باور کنیم هریک از فرزندان ما در زمینه خاصی استعداد دارد تا برای شناخت آن بکوشیم. استعداد در همه فرزندان وجود دارد؛ اما متفاوت است. راه های شناخت استعدادها: 1گفت و گو: در گفت و گو با فرزندان در زمینه های گوناگون می توان به استعدادهای آن ها پی برد. 2توجه به رفتار: با توجه کردن به رفتار فرزندان، استعدادهای آن ها شناخته می شود. آموزگاری، شاگرد تنبلی را پند می داد و پیامدهای تنبلی را برایش تشریح می کرد. ناگهان متوجه شد که شاگرد، ضمن گوش دادن، با ذغالی روی میز، صورت انسانی را نقاشی می کند و فهمید که در زمینه نقاشی استعداد دارد. مطلب را با والدین او در میان گذاشت و با شکوفایی آن استعداد، در رشته نقاشی سرآمد روزگار شد. [1] 3 توجه به توانمندی: میزان توانمندی فرزند در دروس گوناگون مدرسه نیز می تواند گویای استعداد او باشد؛ گرچه همیشه این گونه نیست و گاهی به رغم عدم استعداد در یک درس، با «تلاش فراوان» به نمره خوب دست می یابد. 4 توجه به علاقه مندی: با توجه کردن به علاقه مندی های کودکان و نوجوانان نیز می توان به استعداد آن ها پی برد. سرگرمی «آندره وزالیوس»، پزشک معروف آلمانی در دوران کودکی، تشریح حیوانات و پرندگان بود. والدین آندره با توجه کردن به این علاقه او، دریافتند که در زمینه پزشکی استعداد دارد و زمینه های شکوفایی آن را فراهم ساختند. [2] «شارل دولینه»، گیاه شناس بزرگی شد. او هرگاه در کودکی گریه می کرد، مادرش گلی به دستش می داد و آرام می گرفت. [3] راه های شکوفاسازی استعدادها: 1 ثبت نام در کلاس های هنری، ورزشی، علمی، صنعتی (با توجه به استعداد فرزند) راه مؤثری برای شکوفا سازی استعداد است. 2در صورت شناخت استعداد کودک یا نوجوان در درس خاص، کلاس های خصوصی برای آن درس یا صرف وقت بیشتر والدین، آن را شکوفا می سازد. 3 فراهم آوردن امکانات در زمینه علاقه مندی های فرزند مانند مدارهای الکترونیکی ساده (کیت)، وسایل الکتریکی، رایانه (تایپ، گرافیک، طراحی صفحات وب، برنامه نویسی، میکس و…) در شکوفاسازی استعدادهای او بسیار مؤثر است. 

پی نوشت: [1] ـ جعفر سبحانی، فروغ ابدیت، ج1، ص 136. [2] ـ فیلیپ کین، پیشگامان علم، ص 44. [3] ـ همان، ص 107 منبع: نسیم مهر جلد 2، پرسش و پاسخ تربیت کودک و نوجوان؛ حسین دهنوی